Composteren of fermenteren

Wat is composteren?

Bij composteren geef je je afval terug aan de aarde. Organisch materiaal wordt in contact met zuurstof langzaam afgebroken tot compost, ofwel humus. Dit levert voeding op voor je bodem en maakt je tuin gezonder en vruchtbaarder. Er zijn verschillende manieren om te composteren: van een eenvoudige composthoop tot een slim systeem met wormen.

Fermenteren werkt anders. Hierbij laat je micro-organismen – zoals schimmels, bacteriën of gisten – hun werk doen in een afgesloten, zuurstofvrije omgeving. Dit proces wordt vaak gebruikt om voedsel te maken, denk aan zuurkool, kaas of kombucha.

Bokashi is een Japanse fermentatiemethode waarbij je keuken- en tuinafval in een luchtdichte emmer fermenteert. Met behulp van speciale ‘Bokashi-starter’ (rijk aan effectieve micro-organismen) verandert je afval niet in humus zoals bij composteren, maar in een soort voorverteerde mest. Deze mest is ontzettend rijk aan voedingsstoffen en kan rechtstreeks in je tuin worden gebruikt.

Bij wormencompostering maak je gebruik van speciale wormen. Deze wormen eten hun weg door jouw gft-afval, waardoor er een rijke compost achterblijft. Je hebt er alleen een wormenhotel en compostwormen voor nodig! Een wormenhotel is ideaal als je wél wilt composteren, maar minder ruimte hebt.

De meeste wormenhotels bestaan uit een aantal op elkaar gestapelde bakken, met daaronder een opvangbak voor het vrijkomende vocht. De bakken hebben gaatjes waar de wormen doorheen kunnen kruipen. Je voert de wormen ongekookt tuin- en keukenafval. Voer ze géén gekookte groente- en fruitresten, pasta, brood, vlees, snijbloemen en citrusvruchten. Wissel het keukenafval af met een laagje karton, of met takken, stro of droge bladeren.

Het duurt ongeveer 3 maanden voordat de wormen de eerste bak hebben gecomposteerd. Zeker in het begin is het belangrijk dat je niet teveel groenafval tegelijk geeft. Beter is om regelmatig (2x per week) kleinere hoeveelheden toe te voegen, het liefst klein gesneden. Wormen houden van vocht, dus zorg dat er voldoende vocht in de bak is.

Wat is Bokashi?

Fermentatie met als doel 'compost maken' wordt ook wel bokashi genoemd. Dit is Japans voor 'goed gefermenteerd organisch materiaal.' Deze vorm van composteren wordt steeds populairder om meerdere redenen:

• Geschikt voor composteren op kleine schaal, ook zonder tuin
• Relatief snel proces en resultaat
• Geen extra CO2-uitstoot die wel vrijkomt bij warme compostering
• Geen overlast van nare geurtjes, fruitvliegjes of ander ongedierte
• Hogere voedingswaarde dan andere vormen van compost
• Maakt de bodem weerbaarder tegen schadelijke bacteriën en schimmels

Om bokashi te maken heb je een bokashi starter en bokashi emmers nodig. Een bokashi starter bestaat meestal uit tarwezemelen die gefermenteerd zijn met EM Actief: Effectieve Micro-organismen die in de natuur voorkomen. Deze zetten vervolgens het fermentatieproces in gang bij keukenafval in je bokashi-emmer.

Bokashi emmers zijn niet groot, waardoor ze gewoon in een keukenkastje of op een balkon kunnen staan. In zo’n emmer gebruik je een soort lasagne-techniek, waarbij je steeds een laagje bokashi starter, een laagje keukenafval en dan weer een handjevol bokashi starter toevoegt tot de emmer vol is. Vervolgens zet je deze emmer nog een tijdje aan de kant. Tijdens deze periode kun je een tweede emmer vullen.

Tijdens het proces van fermentatie is het van belang om wel regelmatig vocht af te tappen. Bokashi emmers hebben onderin een kraantje waarmee je dit kunt doen. Dit vocht is eigenlijk een soort vloeibare mest die je verdund met water aan je planten kunt geven. Dit is voedingsrijk zuur, wat ook een zure geur heeft. De rest van de bokashi (het keukenafval dat in de emmer achtergebleven is) geef je mee met het gft-afval of voeg je ingegraven toe aan de grond in de tuin. Dit zal dan verder composteren in de grond zelf.