Verdubbelde houtprijs treft houtskeletbouw

Bouwen in hout was tot voor kort in opmars omdat het veruit de meest ecologische bouwtechniek is. De sterk gestegen hout- en isolatieprijzen komen daardoor hard aan voor de sector.

Op een industrieterrein in Wondelgem steken drie arbeiders op een vrijdagmiddag gevelwanden voor een woning ineen. Een heftruck sleept houten balken aan, OSB-platen worden op een zaagtafel op maat gezaagd en vervolgens met een spijkerpistool op de balken aangebracht. Behalve het drietal zijn vier teams momenteel huizen aan het monteren en afwerken, legt Pieter-Jan Janssens uit. Hij is samen met zijn echtgenote Liesbeth – eveneens Janssens – zaakvoerder bij Lab15, een bedrijf dat onder meer passiefhuizen in houtskelet bouwt. In totaal gaat het om zo’n twintig passiefhuizen per jaar, goed voor 3 miljoen euro omzet.

Dit jaar had een feestjaar moeten zijn – het bedrijf bestaat vijftien jaar en nam onlangs een nieuwe 1,5 miljoen euro kostende loods in gebruik. Maar de verdubbeling van de houtprijzen baart het echtpaar zorgen. ‘De voorbije vijftien jaar bleven de houtprijzen stabiel. Vorig jaar begonnen ze licht te stijgen en sinds enkele maanden zijn de prijzen verdubbeld’, zegt Liesbeth Janssens. Haar man vult aan: ‘Een gemiddelde ruwbouw kost ongeveer 150.000 euro, waarvan de helft naar het hout gaat. We hebben ­enkele maanden geleden nog een grote partij hout ingeslagen bij ­onze leverancier in Duitsland die sparrenhout uit het Zwarte Woud haalt, maar in september is die voorraad op. Vanaf dan wordt het moeilijk. De prijzen zijn verdubbeld en de levertijden onzeker.’

Pijn verdelen
Aannemers zitten in de tang. ­Contracten voor een nieuwbouw ­worden drie tot zes maanden vooraf getekend tegen een vaste prijs. Als het contract bepaalt dat de ruwbouw op 150.000 euro is geraamd – 75.000 voor het hout en 75.000 euro voor arbeid en andere kosten – en de houtprijzen zijn ­intussen ­verdubbeld, dan betaalt de aannemer nu 150.000 euro ­alleen voor het hout. Het huis kost hem dan 225.000 euro, waardoor hij 75.000 euro verlies maakt.

‘De particulier wordt als het ware gestraft om te voldoen aan wat maatschappelijk wenselijk is: ­klimaatvriendelijk bouwen’Niko Demeester Confederatie Bouw

Peter Suys, ondervoorzitter van de belangenvereniging Bouwunie, ziet hoe de crisis vooral de aan­nemers treft. ‘Zij worden duidelijk het hardst getroffen.’ Suys is ook de zaakvoerder van Eurabo, een groothandel in hout en isolatie­materiaal in Ronse gericht op eco­bouwers. ‘Als leverancier kunnen wij bij prijsveranderingen snel schakelen. Maar aannemers werken met vaste contracten. Zij moeten hun klant begrip vragen om een deel van de meerprijs te betalen. Dat zullen geen gemakkelijke gesprekken zijn.’

‘De particulier gaat vaak tot aan de limiet van zijn budget, dus heeft hij niet altijd de ruimte om de gestegen houtprijzen mee te betalen. Maar er komt stilaan wel begrip, want de bouwheer kan ook niet meteen naar een andere aannemer stappen: iedereen zit met hetzelfde probleem.’

De storm op de houtmarkt heeft voor Suys ook veel praktische gevolgen. ‘We verliezen veel tijd om uit te leggen dat het hout niet geleverd kan worden of veel duurder is geworden. Soms vliegen klanten uit, wat erop wijst dat die aan­nemers onder enorme druk staan.’ Bij Lab15 gaan ze in de nieuwe contracten clausules opnemen waarin ze zich proberen in te dekken tegen prijsstijgingen.

Niko Demeester, secretaris-generaal van de Confederatie Bouw, ziet op korte termijn weinig alternatieven, behalve dat de pijn van de prijsstijgingen niet uitsluitend op de schouders van de aannemers gelegd wordt. ‘Je zult de gestegen prijzen wat moeten spreiden onder de klanten, aannemers en leveranciers. De sector zal het moeten uitzweten, maar we rekenen erop dat het toch tijdelijk is (zie inzet).

Behalve hout is ook isolatie­materiaal, lijmen en staal fors duurder geworden, materialen die vooral nodig zijn om huizen ­klimaatvriendelijk te maken. ­Demeester: ‘De particulier wordt door de gestegen marktprijzen als het ware ­gestraft om te voldoen aan wat maatschappelijk wenselijk is: ­klimaatvriendelijk bouwen.’ Hij blijft een voorstander van strengere bouwregels en gelooft dat de meeste eco-investeringen zichzelf terugbetalen. ‘Maar de huidige prijzen wringen.’

Houten wolkenkrabber
Voor de sector van de houtbouw is het wrang dat de prijzen voor baksteen en beton veel minder hard gestegen zijn dan die voor hout, waardoor de vrees is dat bouwers weer naar de oude, minder milieuvriendelijke bouwtechnieken overstappen. Een constructie uit hout stoot beduidend minder CO2 uit dan een uit beton.

De prijsstijging komt ook net nu steeds ­grotere constructies via houtbouw mogelijk zijn dankzij de CLT-techniek (cross laminated timber). In Londen is op die ­manier al een wolkenkrabber gebouwd en in Amsterdam werd in enkele dagen een heus hotel in hout neergeplant. Suys is ervan overtuigd dat de trend waarbij steeds meer mensen voor hout kiezen, toch zal doorzetten. Ook Lab15 hoopt dat het niet terug naar af is: ‘Houtbouw raakte de voorbije jaren steeds beter ingeburgerd, ook bij architecten, die de extra ruimtelijke mogelijkheden ervan begonnen in te zien.’

Trump joeg prijzen omhoog
De stijging van de houtprijzen komt vooral door een maatregel van de vorige Amerikaanse president Donald Trump, zegt Niko Demeester, secretaris-generaal van de Confederatie Bouw. ‘Die heeft een ban ingevoerd op de import van hout uit Canada naar de VS, net op het moment dat de vraag naar hout in Amerika door de coronacrisis sterk steeg. Daardoor is er een tekort in de VS en wordt er massaal hout in Europa gekocht. We verwachten dat Joe Biden die ­ban zal opheffen, waardoor de markt kan normaliseren.’

Ook Peter Suys van de ­belangenvereniging Bouwunie verwacht dat deze situatie niet blijft duren. ‘Fundamenteel is er wat de vraag en aanbod in Europa betreft niet zoveel veranderd. Het is ook niet zo dat er een tekort aan bossen is.’ (sdc)

Verschenen op maandag 7 juni 2021 in De Standaard door Stijn Decock