Harde lessen van zachtgekookt hout

Gewoon vurenhout kan door geleidelijke verhitting veredeld worden tot een houtsoort die even duurzaam en vormvast is als meranti

Gewoon vurenhout kan door geleidelijke verhitting veredeld worden tot een houtsoort die even duurzaam en vormvast is als meranti of merbau. Maar de weg van dit zachtgekookte hout naar de markt is er een van vallen en opstaan.
ARNHEM - Eind jaren negentig leek geplatoniseerd hout de Nederlandse bouwmarkt in snel tempo te gaan veroveren. Dit behandelde vurenhout is duurzaam, maar veel beter voor het milieu dan geïmpregneerd hout, waarmee half Nederland zijn tuin afscheidt.

'Op zo'n product zou de hele wereld wel zitten te wachten, dachten we. Niet dus. We hadden een productiecapaciteit gereedstaan voor 30.000 kuub per jaar, maar de markt bleek niet veel groter dan 500 kuub.'

Edo Kegel, managing director van het in Arnhem gevestigde houtveredelingsbedrijf Plato International, praat zonder wrok over de harde leerschool die zijn bedrijf sinds 1999 heeft doorlopen. Hij was al sinds 1994 betrokken bij de ontwikkeling van deze verduurzamingsmethode, die zijn oorsprong vindt in research van Shell. 'Zij stuitten op een interessant proces waarbij de suikers uit het hout verdwenen, waardoor schimmels er geen trek meer in hebben, en de celstructuur veranderde.'

Dat bood mogelijkheden voor een spin-off waar veel partijen belangstelling voor hadden. We waren destijds de "love baby" van allerlei subsidiegevers. Er is zestig miljoen gulden in de ontwikkeling van deze techniek gestoken, maar we zetten de eerste jaren niet meer om dan drie ton.'

Het bedrijf overschatte de markt en de mogelijkheden om in licentie aan het buitenland te verkopen, concludeert Kegel achteraf. Het bedrijf was te zwaar opgetuigd. 'We waren erg gefocust op het mooie verhaal dat we te vertellen hadden. We produceerden liever goed nieuws dan goed hout. Nu zijn we weer terug bij het oorspronkelijke kunstje, het veredelen van hout. Daar zijn we goed in.'

Het optimistisch gestarte Plato Holland Production, gevestigd op een voormalige productielocatie van de Akzo-kunstvezelfabrieken, ging uiteindelijk in 2001 failliet. Een aantal medewerkers, onder wie Kegel, vond 'met name in de milieuhoek' investeerders voor een doorstart.

Maar de timing bleek ongelukkig. 'In maart 2002 konden we voor het eerst weer gaan produceren, maar toen kwam weer de klad in de economie en was er even geen geld voor het milieu.'

Moeilijke jaren volgden voordat Plato Woods Products begin 2005 weer failliet ging en een tweede doorstart nodig was. 'We hebben volledig kleur bekend en concentreren ons nu op de productie voor drie, hoofdzakelijk binnenlandse markten: de doe-het-zelfbranche, utiliteitsbouw en de grond-, weg- en waterbouw. We trachten niet zozeer hout te verkopen, maar een milieuvriendelijk en maatschappelijk verantwoord concept voor verduurzaming.'

Het personeelsbestand is fors gereduceerd en alle overtollige kantoorfuncties zijn verdwenen. De productiefaciliteiten op het Industriepark Kleefsewaard in Arnhem draaien nu op circa 8500 kuub per jaar break-even, tegen 30.000 kuub bij de start van het bedrijf.

Dan nog komt het succes niet aanwaaien, ook al is de vakpers lovend over het veredelingsproces. 'Zo'n faillissement blijft toch een beetje als een brandplek zitten. En we krijgen de laatste jaren ook te maken met stijgende grondstof- en energieprijzen. Bovendien moeten we vaak opboksen tegen de hardnekkig kritiek op de mechanische eigenschappen van geplatoniseerd hout. Het is een prima vormvast en duurzaam materiaal, maar het wordt natuurlijk nooit merbau.'

Plato moet het opnemen tegen het succes van het FSC-keurmerk. 'Wij staan achter de doelstellingen van de FSC-organisatie op het gebied van tropisch hout, maar het keurmerk zegt alleen iets over het bosbeheer en sluit zijn ogen voor wat daarna gebeurt. Hout dat met ons procedé wordt bewerkt is gegarandeerd duurzaam; daar komen geen chemicaliën aan te pas. Een FSC-plank mag dan uit een goed beheerd bos komen, maar daarna kan die evengoed chemisch geïmpregneerd zijn en nog jaren milieubelasting opleveren.'

Productie en verbruik:
- Nederland verbruikt jaarlijks 15 miljoen m3 hout
- Bijna de helft wordt gebruikt voor papier en karton
- De binnenlandse productie is slechts 900.000 m3
- De vraag naar thermisch gemodificeerd hout is 12.000 m3
- Plato International bedient twee derde van deze markt

Bron: fd