Verduurzamen eigen woning voor vrijwel niemand rendabel

In het kort

• In huidige praktijk kunnen niet veel huishoudens hun woning verduurzamen zonder hun totale woonlasten te verhogen.Terwijl dit wel het uitgangspunt is van kabinet bij het gasloos maken van woningen.Om alle woningen in 2050 van het gas te hebben, moet het kabinet extra maatregelen nemen, stelt het Planbureau voor de Leefomgeving.
• Zonder extra overheidsmaatregelen worden huiseigenaren die van het gas af moeten op kosten gejaagd. Met de huidige regelingen is het namelijk voor vrijwel niemand rendabel om zijn huis te verduurzamen. Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (Pbl) in een maandag gepubliceerd onderzoek.

Het onderzoeksinstituut houdt daarmee het kabinet een spiegel voor. In 2050 moeten alle woningen van het gas af zijn. De regering heeft altijd beloofd dat deze enorme verduurzamingsoperatie kan plaatsvinden zonder dat huishoudens hun maandelijkse woonlasten zien stijgen. 'Woonlastenneutraal' werd bij het sluiten van het Klimaatakkoord vaak genoemd als de sleutel tot succes in het gasloos maken van de gebouwde omgeving in Nederland.

Niet te realiseren
In de huidige praktijk blijkt dit echter nauwelijks haalbaar, concludeert het Pbl. 'Voor een gemiddeld rijtjeshuis komt verduurzaming in veel gevallen financieel niet uit', stelt Frans Schilder, onderzoeker bij Pbl die verschillende scenario's heeft doorgerekend. De energierekening gaat dan wel omlaag, maar niet zodanig dat dit opweegt tegen de investeringslasten (hogere hypotheek of lening). Per maand gaat een huizenbezitter er dus op achteruit.
‘'Voor een gemiddeld rijtjeshuis komt verduurzaming in veel gevallen financieel niet uit'’
Frans Schilder, onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving
Dit kan problemen geven bij het gasloos maken van woningen in Nederland en daarmee het reduceren van de CO2-uitstoot. Tot 2050 moeten zo’n 200.000 woningen per jaar van het gas af. Een aanzienlijk deel van deze opgave komt op de schouders van de meer dan 4 miljoen woningbezitters. Zij moeten daartoe worden geënthousiasmeerd; het kunnen terugverdienen van de investering is daarin een belangrijke voorwaarde.

Gezinnen met pubers
Of de verduurzaming rendabel te maken valt, verschilt volgens het Pbl sterk per huishouden. Bij een gezin met opgroeiende pubers en daardoor een energierekening van zo'n €180 per maand, kan het financiële plaatje wel uitkomen als er niet al te grote investeringen (max €35.000) moeten worden gedaan. Bij alleenstaanden en ouderen die doorgaans minder energie gebruiken, is het veel lastiger om het rendabel te krijgen. Simpelweg omdat hun energierekening minder omlaag kan, legt Schilder uit.
Maar zelfs bij de grootgebruikers - oftewel de gezinnen met kinderen - is het de vraag of het altijd financieel aantrekkelijk is om te verduurzamen. De woonlasten mogen dan iets dalen, maar de investering is wel in één klap een fors bedrag dat ook aan iets anders besteed kan worden.

Gunstige voorwaarden
Daarbij wijst het Pbl erop dat zelfs bij grootgebruikers de verduurzaming alleen uitkomt als aan een aantal gunstige voorwaarden wordt voldaan, zoals een lage rente en de huidige salderingsregeling voor het gebruik van zonnepanelen. Die laatste regeling houdt in dat huishoudens evenveel geld krijgen voor teruggeleverde energie uit hun zonnepanelen, als dat ze betalen voor stroom. Deze regeling wordt vanaf 2023 versoberd. 'Daarvoor zal dan een alternatief moeten komen, anders wordt het heel lastig om de investeringskosten terug te verdienen', zegt Schilder.
200.000
woningen per jaar moeten van het gas af tot 2050

Het Pbl zet in het rapport verder een kanttekening bij het kabinetsplan om gebouwgebonden leningen mogelijk te maken, waarbij de financiering van de verduurzaming aan het huis wordt gekoppeld en niet aan een persoon. Volgens het Pbl heeft dit weliswaar het voordeel dat de investeringskosten bij een verhuizing overgaan naar de nieuwe eigenaar, maar is de rente van zo'n lening wel hoger omdat het een achtergestelde lening is. Daardoor wordt het weer lastiger de verduurzamingsinvestering rond te rekenen.

foto: Harold Versteeg/ANP